Συνέντευξη από την κ. Τσίρλη Μαριαλένα, την πρώτη γυναίκα Γενική Γραμματέα στο ΕΔΔΑ

Συνέντευξη στην Ιωάννα Παπαγεωργακοπούλου, προπτυχιακή φοιτήτρια Νομικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ψυχολογίας στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος (Deree)

Ποια καθήκοντα περιλαμβάνει ακριβώς η θέση της Γενικής Γραμματέως στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ) και ποια προσόντα θα πρέπει να έχει το πρόσωπο που αναλαμβάνει αυτή τη θέση;

Ο ρόλος του/της Γραμματέα του ΕΔΔΑ προβλέπεται στο άρθρο 17 του Κανονισμού του που ορίζει ότι:

«1. Ο/η Γραμματέας επικουρεί το Δικαστήριο κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του και είναι υπεύθυνος/η για την οργάνωση και τις δραστηριότητες της Γραμματείας υπό την εποπτεία του Προέδρου του Δικαστηρίου.

2. Ο/η Γραμματέας φυλάσσει τα αρχεία του Δικαστηρίου και είναι ο δίαυλος όλων των ανακοινώσεων και κοινοποιήσεων που πραγματοποιούνται από το Δικαστήριο ή απευθύνονται σε αυτό σε σχέση με τις υποθέσεις που εισάγονται ή πρόκειται να εισαχθούν ενώπιον του Δικαστηρίου.

3. Ο/η Γραμματέας, με την επιφύλαξη του καθήκοντος διακριτικής ευχέρειας που απορρέει από το αξίωμα αυτό, απαντά στις αιτήσεις παροχής πληροφοριών σχετικά με τις εργασίες του Δικαστηρίου, ιδίως στις ερωτήσεις του Τύπου.

4. Οι γενικές οδηγίες που συντάσσονται από τον/την Γραμματέα και εγκρίνονται από τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου ρυθμίζουν τη λειτουργία της Γραμματείας.»

Τα προσόντα που πρέπει να έχει κάποιος για να διεκδικήσει αυτό το αξίωμα προβλέπονται στο άρθρο 15 του Κανονισμού, σύμφωνα με το οποίο:

«1. Οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υψηλό ηθικό φρόνημα και να διαθέτουν τις νομικές, διοικητικές και γλωσσικές γνώσεις και εμπειρία που απαιτούνται για την εκτέλεση των καθηκόντων που συνδέονται με τη θέση.»

Πώς βρεθήκατε στο Στρασβούργο και ειδικά στο ΕΔΔΑ;

Στο Στρασβούργο βρέθηκα καταρχάς για μεταπτυχιακές σπουδές στο δημόσιο δίκαιο, μετά την απόκτηση του πτυχίου μου από την Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισα με το διδακτορικό μου και λίγο πριν το υποστηρίξω πέρασα τον διαγωνισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης για Έλληνες νομικούς και ξεκίνησα να δουλεύω στην Γραμματεία της τότε Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που ήταν ένα από τα δύο όργανα ελέγχου τήρησης από τα κράτη μέλη των υποχρεώσεων τους που πηγάζουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Για ποιους λόγους επιλέξατε να ασχοληθείτε με τα νομικά και δη με τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Τελειώνοντας το σχολείο δεν ήξερα ακόμα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Επέλεξα τα νομικά γιατί είναι σπουδές που διατηρούν πάντα ένα υψηλό κύρος και προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα επιλογών για επαγγελματική σταδιοδρομία. Με τα ανθρώπινα δικαιώματα γοητεύτηκα όταν έκανα το μεταπτυχιακό μου και ειδικότερα την διπλωματική μου εργασία. Μου ανέθεσαν ως θέμα την συνταγματική κατοχύρωση της ελεύθερης κυκλοφορίας (θέμα ιδιαιτέρως επίκαιρο το τελευταίο διάστημα!). Κι εκεί όλα ξεκαθάρισαν μέσα μου. Βρήκα επιτέλους με τι ήθελα να ασχοληθώ. Αυτό μάλλον το κατάλαβε κι ο επιβλέπων καθηγητής μου, ο οποίος την μέρα που παρουσίασα την εργασία μου με κατέβασε σχεδόν με το ζόρι στην γραμματεία του Πανεπιστημίου και μου είπε θα κάνετε και διδακτορικό, επιλέξτε ένα θέμα. Εκείνη την εποχή μου είχαν κάνει αίσθηση τα σκάνδαλα των τηλεφωνικών υποκλοπών, έτσι διάλεξα την προστασία της ιδιωτικής ζωής και του απορρήτου των επικοινωνιών. Από τότε δεν έχω αφήσει την Σύμβαση από τα χέρια μου!

Τι μήνυμα πιστεύετε ότι περνά στις γυναίκες επιστήμονες η εκλογή σας ως γενικής γραμματέως στο ΕΔΔΑ, δεδομένου ότι είστε η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει αυτά τα καθήκοντα;

Το μήνυμα είναι πως οι γυάλινες οροφές σπάνε και πως τα στερεότυπα έχουν αρχίσει να αποδομούνται. Τα υψηλά αξιώματα δεν είναι πλέον αποκλειστικά ανδρικό προνόμιο. Οφείλω να πω όμως ότι δεν διεκδίκησα αυτή τη θέση προτάσσοντας το φύλο μου, αλλά την προσωπικότητα και την δουλειά μου. Νομίζω πως αυτός είναι σωστότερος τρόπος διεκδίκησης ίσων ευκαιριών κι ο καλύτερος δρόμος προς μια ουσιαστική ισότητα.

Στην πολυετή πορεία σας στον χώρο του Δικαίου έχετε αντιμετωπίσει ποτέ κάποια δυσμενή μεταχείριση (π.χ. σε επίπεδο επαγγελματικής ανέλιξης) μόνο και μόνο λόγω του φύλου σας;

Εκ του αποτελέσματος κρίνοντας, μάλλον όχι! Μεμονωμένα ελάσσονος σημασίας περιστατικά έχουν φυσικά υπάρξει αλλά θα ήταν υπερβολή να πω ότι το φύλο μου με εμπόδισε να κάνω την καριέρα που ήθελα. Οπωσδήποτε έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι εργάζομαι από πολύ νέα σε έναν διεθνή οργανισμό που έχει ως βασική αποστολή την προστασία της αξίας του ανθρώπου. Θα ήταν προβληματικό αν οι γυναίκες υπάλληλοι αντιμετωπίζονταν σεξιστικά! Από την άλλη μεριά βέβαια, νομίζω δυστυχώς πως κάθε γυναίκα έχει τόσο πολύ εξοικειωθεί με την ιδέα ότι πρέπει να προσπαθήσει διπλά που έστω κι υποσυνείδητα καταβάλλει πάντα παραπάνω προσπάθειες για να αποδείξει τι αξίζει και να φτάσει εκεί που θέλει. Υπό αυτή την έννοια ούτε εγώ υπήρξα εξαίρεση.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που σας ξεχωρίζουν ως «ηγέτη» μιας πολυπληθούς ομάδας;

Δεν θα μπορούσα ποτέ να αρκεστώ στην διοικητική, γραφειοκρατική διεκπεραίωση των καθημερινών μας εργασιών. Οφείλω να προσφέρω στους συναδέλφους μου ένα όραμα, ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και στρατηγικό προσανατολισμό. Να τους εμπνέω με το προσωπικό μου παράδειγμα, να είμαι δίκαιη και να διασφαλίσω ένα υγιές κι ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον, όπου ο καθένας θα έχει την δυνατότητα να εξελίσσεται και να προοδεύει. Στην Γραμματεία εργάζονται αυτή τη στιγμή περίπου 630 άτομα. Θέλω πάντα να έχω χρόνο για όλους. Θέλω να καταλάβει ο καθένας από τους συναδέλφους μου, ανεξαρτήτως βαθμίδας και θέσης στην εργασιακή ιεραρχία, ότι είναι σημαντικός για μένα και απαραίτητος για την πραγματοποίηση των κοινών μας στόχων.

Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη τι θα συμβουλεύατε τη νέα γενιά νομικών επιστημόνων, τους σημερινούς φοιτητές Nομικής ή νέους δικηγόρους;

Να τιμούν το επάγγελμά τους και να θυμούνται ότι το ήθος κι η ευγένεια ανοίγουν τις περισσότερες πόρτες.

*Ευχαριστούμε από καρδιάς την κ. Τσίρλη Μαριαλένα για την παραχώρηση της συνέντευξης και την άψογη συνεργασία.

**Θερμές ευχαριστίες επίσης στην Καθηγήτρια κ. Γαβουνέλη Μαρία, τον Καθηγητή κ. Τσολακίδη Ζαφείρη και τον ΔΝ κ. Μεζαρί Αλέξανδρο για την πολύτιμη βοήθεια σχετικά με τις ερωτήσεις της συνέντευξης.